Kosta St. Pavlović, Londonski dnevnik 1945–1946

Bio je generalni sekretar Jugoslovenske narodne odbrane, počasni član Francuskog instituta u Londonu i član Poljskog društva za nauku i književnost. Objavljivao je u velikom broju srpskih, francuskih, belgijskih i američkih časopisa. Sarađivao je na izdavanju Encyclopedia Britannica iz 1963. Jedan je od osnivača lista Oslobođenje. Zahvaljujući pomoći Britanske akademije nauka objavio je 28 istraživačkih studija o jugoslovensko-britanskim odnosima za vreme Drugog svetskog rata i 30 portreta pod nazivom Onakvi kakvim sam ih znao. Umro je u Sautemptonu 1987. godine.

 

Njegov sin, Stevan K. Pavlović, profesor emeritus balkanske istorije na Univerzitetu u Sautemptonu, predao je zaostavštinu svog oca Istorijskom arhivu Beograda 2005. godine. U bogatoj građi legata čuvaju se i dnevničke beleške Koste St. Pavlovića. Dnevnici obuhvataju period od 1930. do 1933 (nastali na početku njegove diplomatske karijere) i od 1944. do 1954.

 

Dnevničke beleške Koste Pavlovića nisu u potpunosti nepoznate javnosti. Godine 2011. Stevan Pavlović priredio je za izdavanje beleške svog oca pod naslovom Ratni dnevnik 1941–1945. (obuhvata period od 14. maja 1941. do 10. marta 1945). Knjiga je izašla u izdanju Službenog glasnika i izdavačke kuće Otkrovenje. Istorijski Arhiv Beograda, ovom prilikom, objavljuje dnevničke beleške koje se nastavljaju na već objavljeni Ratni dnevnik. Započinju subotom, 10. martom 1945, kada je Pavlović doneo konačnu odluku da ostane u emigraciji, a završavaju se poslednjim danom decembra 1946. godine.

 

Koristeći diplomatske izvore i razgovore, kao i londonsku štampu, Kosta Pavlović u Dnevnicima koji prate period 1944–46. analizira i beleži aktivnosti srpskih emigranata, događaje u porodici Karađorđević, kao i dešavanja u posleratnoj Jugoslaviji. U beleškama se saznaje i sudbina savremenika – Slobodana Jovanovića, Draže Mihailovića, Branka Lazarevića, Ilije Šumenkovića, Mladena Žujovića, Milana Gavrilovića, kao i drugih stranih diplomata i istaknutih evropskih ličnosti. Sva ta politička dešavanja protkana su ličnim utiscima, sećanjima iz detinjstva i nostalgijom za domovinom i porodicom.

 

Dnevnici Koste Pavlovića sastoje se od osam ukoričenih svesaka. Tekst je pisan rukom i kucan, latinicom i ćirilicom, na srpskom, engleskom i francuskom jeziku. Priređivači su u potpunosti sačuvali pravopis i stil Koste Pavlovića. Ispravke su vršene samo u slučajevima očigledne greške u pisanju. Dodavanjem naučnog aparata Dnevnici predstavljaju značajan izvor informacija kako za istraživače i hroničare ovog perioda, tako i za širu čitalačku publiku.

 

Na promociji, održanoj u Rimskoj dvorani Biblioteke grada Beograda 26. aprila 2017, o izdanju su govorili Đorđe Pavlović i istoričar dr Milan St. Protić. Istom prilikom, promovisano je još jedno izdanje Arhiva – Nežider, austrougarski logor za Srbe 1914−1918

 

 

Fotografije sa promocije